सध्याच्या डिजिटल युगात, शेती झपाट्याने अधिक समकालीन पद्धती स्वीकारत आहे. पारंपारिक शेतीशी तंत्रज्ञानाचे संयोजन केल्याने उत्पादन वाढते, खर्च कमी होतो आणि नफा वाढतो. किसान ड्रोन हे अशा बदलाचा मार्ग दर्शविणारे सर्वात महत्त्वाचे साधन आहे.
खत फवारणी, पीक निरीक्षण, कीटकनाशकांचा वापर आणि माती परीक्षण यासारख्या अचूक, जलद आणि किफायतशीर कामांसाठी शेतीमध्ये ड्रोनचा वापर केला जातो. यामुळे शेतकऱ्यांना कमी खर्चात अधिक उत्पादन घेणे शक्य होते.
भारत सरकारने या संदर्भात “किसान ड्रोन अनुदान योजना” सुरू केली. हा कार्यक्रम शेतकऱ्यांना ड्रोन खरेदी करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात प्रोत्साहन देतो. सोप्या मराठीत, हा लेख कोण पात्र आहे, अनुदानाची रक्कम आणि अर्ज कसा करायचा हे स्पष्ट करेल.
हे देखील वाचा:प्रधानमंत्री जीवन ज्योति विमा योजना 2025 – लाभ, पात्रता व अर्ज
किसान ड्रोन अनुदान योजना: काय आहे?
शेतीमध्ये तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना अत्याधुनिक उपकरणे मिळविण्यात मदत करण्यासाठी केंद्र सरकारने ड्रोन अनुदान देण्यास सुरुवात केली आहे.
कृषी मंत्रालय या कार्यक्रमाचे प्रभारी आहे, जे शेतकरी, FPO, कृषी संस्था आणि कस्टम हायरिंग सेंटरना ड्रोन खरेदीसाठी अनुदान (अनुदान) देते.
“प्रत्येक गावात ड्रोन, प्रत्येक क्षेत्रात आधुनिक शेती” हे सरकारचे उद्दिष्ट आहे.
शेतीमध्ये ड्रोनचा वापर का आवश्यक आहे?
किसान ड्रोन वापरण्याचे प्रमुख फायदे:
- जलद फवारणी: तुम्ही एका तासात 25-30 एकरपर्यंत क्षेत्र व्यापू शकता.
- 30-50% स्वस्त खत आणि औषधे
- पाणी वाचवणे
- कमी काम आवश्यक आहे.
- शेतकऱ्यांच्या आरोग्यासाठी रसायनांचा संपर्क कमी करणे
- चूक फवारणी: योग्य प्रमाणात, योग्य स्थान
- पीक नकाशे, सर्वेक्षण आणि डिजिटल निरीक्षणे तयार करता येतात.
- यामुळे शेती उत्पादन वाढते, रोगराई कमी होते आणि शेतकऱ्यांचा वेळ आणि श्रम वाचतात.
हे देखील वाचा:बांधकाम कामगारांसाठी भांडे वाटप योजनेची अर्ज प्रक्रिया सुरू – कसा कराल अर्ज?
उपलब्ध अनुदानाची रक्कम किती आहे? किसान ड्रोन अनुदानाची तपशीलवार माहिती
सरकार अनेक प्रकारचे ड्रोन अनुदान देते. ड्रोनची किंमत साधारणपणे ₹4 लाख ते ₹12 लाख दरम्यान असते.
सध्याच्या अनुदानाची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- लाभार्थींना अनुदान (%) अनुदानाची कमाल रक्कम
एक शेतकरी 40% ते ₹4 लाख पर्यंत महिला, लहान आणि सीमांत शेतकरी, अनुसूचित जाती आणि जमातीसाठी 50% ते ₹5 लाख पर्यंत
- एफपीओ (शेतकरी उत्पादक संघटना) साठी 75% ते ₹7.5 लाख पर्यंत.
- कृषी संस्था, कृषी विज्ञान केंद्र आणि आयसीएआर 100% पूर्ण अनुदान
- कस्टम हायरिंग सेंटर (सीएचसी) येथे ₹5 लाख पर्यंत 50%
अर्ज करण्यास कोण पात्र आहे?
या कार्यक्रमासाठी पात्र ठरणारे लाभार्थी:
- वैयक्तिक शेतकरी
- एससी/एसटी शेतकरी आणि महिला
- लहान आणि सीमांत शेतकरी
- एफपीओ, किंवा शेतकरी संघटन
- वैयक्तिकृत रोजगार केंद्रे
- कृषी महाविद्यालये आणि विद्यापीठे
हे देखील वाचा:Lek Ladki Yojana 2025: लेक लाडकी योजना 2025 अर्ज प्रक्रिया, पात्रता व लाभांची संपूर्ण माहिती
ड्रोनचा वापर
- बुरशीनाशके आणि कीटकनाशके फवारणी
- द्रव खत फवारणी
- पीक आरोग्याचे सर्वेक्षण आणि तपासणी
- एनडीव्हीआय नकाशा तयार करणे
- जैविक द्रव फवारणी वापरून सेंद्रिय शेती
- कापूस, सोयाबीन, तांदूळ, भाज्या, फळबागा, डाळी, तेलबिया, शेंगदाणे, मका आणि बरेच काही यासह सर्व पिकांना ड्रोनच्या वापराचा मोठा फायदा होतो.
आवश्यक कागदपत्रे
- आवश्यक कागदपत्रे हाताशी ठेवा.
- आधार कार्ड
- ७/१२ जमिनीची नोंद/अर्क
- बँकेसाठी पासबुक
- Mobile नंबर
- जातीचे प्रमाणपत्र (एससी/एसटी श्रेणी)
- FPO नोंदणी (लागू असल्यास)
मी अर्ज कसा करू?
किसान ड्रोन अनुदानासाठी अर्ज करणे ही एक सोपी प्रक्रिया आहे. खाली सूचीबद्ध केलेल्या कृती करा:
इंटरनेट-आधारित अर्ज
- राज्य कृषी वेबसाइट, CSC किंवा कृषी विभागाच्या पीएम किसान ड्रोन पोर्टलद्वारे https://mahadbt.maharashtra.gov.in/Farmer अर्ज करता येतो.
ड्रोन ऑपरेशन प्रशिक्षण उपलब्ध आहे का?
प्रमाणित ड्रोन ऑपरेशन प्रशिक्षण 2 ते 7 दिवसांसाठी दिले जाते.
मला प्रशिक्षण कुठे मिळेल?
- केंद्र कृषी विज्ञान (KVK)
- कृषी विद्यापीठे
- DGCA द्वारे मान्यताप्राप्त ड्रोन प्रशिक्षण संस्था
- पशिक्षणानंतर तुम्हाला उड्डाण परवाना (प्रमाणपत्र) मिळतो.
शेतकऱ्यांसाठी ड्रोनचे फायदे – एक छोटीशी गणना
- ड्रोन फवारणीच्या पारंपारिक पद्धतीबद्दल
- १ एकरसाठी फवारणीचा वेळ 1-2 तास 8-10 मिनिटे
- मजुरीचा खर्च जास्त आहे खूप कमी
- रासायनिक संपर्क जास्त आहे शून्य
- उत्पादन साधारणपणे 10-25% वाढ
महत्त्वाच्या सूचना
- ड्रोन हे मान्यताप्राप्त कंपनीकडून खरेदी करावे
- DGCA ने मान्यताप्राप्त मॉडेल निवडा
- चाचणी घ्या आणि डेमो घ्या
- विमा मिळवा
- वर्षातून किमान 4-5 फवारण्या कराव्यात
- शेतकरी ड्रोन हे केवळ उपकरणांपेक्षा जास्त आहेत
निष्कर्ष
किसान ड्रोन हे फक्त एक उपकरण नाही; ते भविष्यातील कृषी क्रांती आहे. यामुळे शेतकऱ्यांची उत्पादकता वाढते, खर्च कमी होतो आणि शेती अधिक बुद्धिमान होते.
किसान ड्रोन सबसिडी योजनेअंतर्गत सरकारच्या मोठ्या प्रमाणात अनुदानामुळे शेतकऱ्यांना एक उत्तम संधी आहे. तुम्ही आज खरेदी केलेल्या ड्रोनने शेती सुरू करू शकता.
कारण भविष्यात केवळ आधुनिक तंत्रज्ञानाचा स्वीकार करणारे शेतकरीच यशस्वी होतील, जर तुम्ही शेतकरी असाल आणि आधुनिक शेती करू इच्छित असाल तर तुम्ही या कार्यक्रमाचा नक्कीच फायदा घ्यावा!
हे देखील वाचा:घराचे स्वप्न पूर्ण करणारी योजना – प्रधानमंत्री आवास योजना